Họ có thứ lương tâm mù mịt, câu nệ, ngoan cố, khó chịu vô song. Nhiều nữ sinh mới đến trường học vài bữa, chưa biết bạn trai nọ ra sau, chỉ coi lối ăn mặc, căn cứ vào lời nói hữu tình rồi yêu say đắm, gởi đủ thứ thư ngọt, bộc bạch sạch sành sanh ruột gan, hò hẹn đi hu hí như vợ chồng mới cưới. Nhiều hiệu trưởng trung học cho tôi biết nữ sinh siêng học lắm mà lấy tỉ lệ sao rớt nhiều hơn nam sinh.
Họ không phải háo danh đâu. Họ có bao nhiêu khát vọng, cao vọng nữa mà ở thế nhân không dễ gì làm họ thỏa mãn. Chương trình của nền giáo dục nhân xã gồm thể dục để thân thể cường tráng, trí dục để trí tuệ thông minh, giáo dục để ngũ quan tính nhuệ, chí dục để ý chí cường dũng, tình cảm dục để tình cảm cao thượng, tính giáo dục để quả tim trong sạch, tâm dục để lương tâm, linh hồn cương trực thánh đức và xã dục để khi xử thế ta bặt thiệp, biết thu tâm, dụng nhân tùy thời, tùy cảnh, tùy người mà đắc lực.
Bảo họ sợ giai nhân, thì không. Nhiều bạn trai lúc 12, 13 tuổi sau khi ngủ trưa dậy hay vì một nguyên nhân kích thích xác thịt nào đó thấy dương vật mình cứng lên, bắt lo sợ, không biết tại sao và hồ nghi mình là kẻ quái gở về dâm dục hay mắc quái tật bất trị gì đây. Bạn trai biết được bẩmtính của mình như vậy nên nỗ lực tự luyện về nhân cách và xử thế.
Mẹ nào dám cộc cằn, thô lỗ vì mẹ sợ con mẹ ra đời hung hăng, ác độc. Bạn trai thân mến! Bạn thấy chưa, Đấng Quan phòng trong chương trình tình yêu bao la đã từ đời đời nghĩ đến giá trị của đời bạn. Nhà giáo dục hãy thế những phút mà sương rơi, nặng trĩu, trên cành, dương liễu, lả lơi, em ơi, gió rơi, lá rơi, em ơi trên vườn lòng bạn trai bằng những lý tưởng, những công tác thúc đẩy yêu đời.
Trái lại bạn gái tự nhiên thích lấy tình cảm làm áo cho mọi hành vi. Chớ nếu dùng nó cách hợp pháp nghĩa là trong hôn nhân thì nó rất tốt đẹp vì nhờ nó mà có nhân loại, trong đó có các vĩ nhân, có thánh nhân mà phần đông là người tu trì độc thân. Một Phao lo, một Vincent de Paul, một Phan văn Minh chẳng hạn.
Có nước hoa vô, lại hôi khẳn khẳn, hôi mặn nữa. Cũng không phải là cách giải trí của người cao tuổi từng trải cuộc đời, muốn giết thời giờ chờ bữa trưa, buổi tối bằng cách đọc Tam quốc, Le Cid, Don Quichotte, Comedi devine, Hliade. Aùi tình ấy được bổ túc bởi một ái tình khác cótính chất hiền dịu là ái tình của người nữ.
Họ có tình cảm với đứa bé vì đứa bé có nhan sắc tự nhiên, đơn sơ, có duyên dáng thành thực. Tôi thấy nhiều nam sinh thân bồ tượng, ăn nói đanh thép mà bị nữ sinh dịu ngọt mượn làm đủ thứ chuyện cách ngoan ngoãn. Chị làm đồ ăn dọn lên cho mấy em ăn.
Tâm hồn họ không để họ sống trong hiện tại mà xô đẩy họ vào những mơ tưởng đâu đâu. Có gia đình cũng đông người đấy mà họ nghe như mình lạc giữa một nghĩa địa. Sau cùng họ mắc câu mà khi hay được mưu thần chước quỷ thì đời đã hoen ố.
Trong chốn tu trì họ vẫn hoạt động bên ngoài và thường họ làm cho thân thể khổ nhọc để diệt dục, nhưng đặc biệt nhất là họ có một đời sống nột tâm sâu sắc nhờ thánh sủng, trong thinh lặng của linh hồn họ nếm thú vị siêu thoát, cảm thấy tránh được mọi phiền toái, rắc rối của lòng thù, vừa được cái vui lâng lâng vì làm những việc thiện cho Trời, cho người. Vì đó, yêu ai bạn gái yêu với tất cả con người vật thể và con người tâm lý. Về lợi ích của hai thứ tinh thần nầy, là chúng bỏ túc nhau.
Đi từ những nguyên tắc luân lý nói trên, người ta sang qua lãnh vực khoa học: tôi muốn nói về sự sinh sản. Lòng lạc quan nầy làm cho họ thấy mình nổi bật lên một phần nào trong gia đình, trong xã hội mà họ giao thiệp. Tôi đã chứng minh chân lý ấy.